پروکسیما فیوژن با جذب ۱۳۰ میلیون یورو در سری A به جمع شرکت‌های پر سرمایه همجوشی پیوست

همجوشی هسته‌ای تجاری هنوز به واقعیت تبدیل نشده است، اما سرمایه خطرپذیر (Venture Capital) به سمت استارت‌آپ‌هایی سرازیر شده است که وعده انرژی پاک، ایمن و تقریباً نامحدود را می‌دهند. در حالی که اکثر شرکت‌های فعال در زمینه همجوشی که بیش از ۱۰۰ میلیون دلار جذب سرمایه داشته‌اند در ایالات متحده مستقر هستند، پروکسیما فیوژن، یک استارت‌آپ آلمانی، به تازگی موفق به جذب ۱۳۰ میلیون یورو در دور سرمایه‌گذاری سری A خود شده است.

این دور سرمایه‌گذاری به رهبری شرکت‌های بالدرتون کپیتال (Balderton Capital) و چری ونچرز (Cherry Ventures) انجام شده است. مبلغ ۱۳۰ میلیون یورو معادل تقریباً ۱۴۸ میلیون دلار آمریکا است. با احتساب این مبلغ، کل سرمایه عمومی و خصوصی جذب شده توسط پروکسیما فیوژن تا امروز به بیش از ۱۸۵ میلیون یورو (معادل ۲۰۰ میلیون دلار) رسیده است.

این سرمایه‌گذاری شانس پروکسیما را برای تبدیل شدن به یکی از مدعیان اصلی اروپا در رقابت برای یافتن جایگزینی برای شکافت هسته‌ای (fission) که به اورانیوم یا مواد شکافت‌پذیر وارداتی دیگر متکی نیست، افزایش می‌دهد. این تلاش تنها برای اعتبار علمی نیست؛ بلکه عمیقاً با امنیت انرژی گره خورده است. فرانچسکو شیورتینو (Francesco Sciortino)، مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار پروکسیما، در مصاحبه‌ای پیش‌بینی کرده است: «تا اوایل دهه ۲۰۳۰ منتظر بمانید و غول‌های همجوشی را در هر بلوک ژئوپلیتیکی خواهید دید.»

پیش از این، پروکسیما در دور بذری (seed round) در آوریل ۲۰۲۴ تنها ۲۰ میلیون یورو (معادل ۲۱.۷ میلیون دلار) جذب کرده بود. از آن زمان، پروکسیما طرح‌های خود را برای یک نیروگاه همجوشی عملیاتی در یک مجله علمی معتبر (peer-reviewed journal) منتشر کرد. این مقاله از رآکتورهای نوع استلاراتور (stellarator) دفاع می‌کند که از میدان‌های مغناطیسی برای محدود کردن پلاسمای داغ به شکل حلقه‌ای به اندازه کافی طولانی برای وقوع همجوشی استفاده می‌کنند. برخلاف جایگزین اصلی آن‌ها، توکامک‌ها (tokamak)، حلقه‌های پیچ‌خورده استلاراتورها نیازی به جریان پلاسما ندارند، که آن‌ها را پایدارتر می‌کند. با تکیه بر نزدیکی خود به بزرگترین استلاراتور جهان، Wendelstein 7-X آلمان، پروکسیما طرح Stellaris خود را ارائه داد که یک نقطه عطف مهم است و در این مقاله شرح داده شده است. شیورتینو گفت که سرمایه‌گذاری قابل توجه جدید تا حدی بازتاب دستیابی به این نقطه عطف در نیمی از زمانی است که در ابتدا به سرمایه‌گذاران گفته بودند.

این دور سرمایه‌گذاری با تقاضای بیش از عرضه (oversubscribed) مواجه شد، که به شرکت اجازه داد سرمایه‌گذاران خود را انتخاب کند. شیورتینو اظهار داشت: «اکنون شرکای مناسبی نه تنها برای این مرحله، بلکه برای تأمین مالی ما در مرحله بعدی داریم.» هر دو صندوقی که رهبری دور را بر عهده داشتند، می‌توانند در آینده نیز سرمایه‌گذاری کنند. بالدرتون در سال ۲۰۲۴ مبلغ ۱.۳ میلیارد دلار برای صندوق مرحله اولیه نهم (Early Stage Fund IX) و صندوق رشد دوم (Growth Fund II) خود جمع‌آوری کرد. چری نیز آخرین صندوق خود را در فوریه ۲۰۲۵ با ۵۰۰ میلیون دلار بست که قرار است بین سرمایه‌گذاری‌های مرحله اولیه و پیگیری‌ها در دور سری B و بعد از آن تقسیم شود.

شیورتینو تخمین می‌زند که پروکسیما به سرمایه خطرپذیر (venture capital) به عنوان یک دسته سرمایه‌گذاری «برای رساندن شرکت تا حدود سال ۲۰۳۱» نیاز خواهد داشت. پس از آن، شرکت انتظار دارد به دنبال اشکال دیگر سرمایه باشد. اما قبل از آن، برای دستیابی به نقاط عطف بزرگ، از جمله نمایش سخت‌افزاری حیاتی که برای سال ۲۰۲۷ برنامه‌ریزی شده است، به سرمایه نیاز دارد. از نظر او، این سرمایه‌گذاری به دلیل درک این موضوع امکان‌پذیر شد که «این سفر برای سرمایه‌گذاران فعلی ما سفری بی‌نهایت طولانی نیست.» طبق قوانین سرمایه‌گذاری خطرپذیر، ممکن است سرمایه‌گذاران کمتر متقاعد شده باشند که همجوشی در آن بازه زمانی اتفاق خواهد افتاد، اما آن‌ها مایل به شرط‌بندی هستند. ایان هوگارت (Ian Hogarth)، شریک در صندوق Plural، که توسط بنیان‌گذاران اداره می‌شود، تاکنون سه بار در پروکسیما سرمایه‌گذاری کرده و آن را «اقدامی بزرگ» (big shot) می‌نامد.

آینده همجوشی هسته‌ای به ویژه برای قاره کهن (اروپا) جذاب است. هوگارت گفت: «پروکسیما فرصتی را برای کربن‌زدایی و فراهم کردن بار پایه (baseload) پایدار... و همچنین برای اروپا فراهم می‌کند تا نقش رهبری جهانی را در پیشبرد تحول انرژی ایفا کند.» فهرست سرمایه‌گذاران پروکسیما (cap table) بار دیگر کاملاً اروپایی است، با مشارکت‌کنندگانی از جمله بایرن کپیتال (Bayern Kapital)، کلاب دلی اینوستیوری (Club degli Investitori)، دیپ‌تک و صندوق اقلیم (DeepTech & Climate Fonds - DTCF)، الایا (Elaia)، اچ‌تی‌جی‌اف (HTGF)، لیتموتیف (Leitmotif)، لایت‌اسپید (Lightspeed)، امنس کپیتال (OMNES Capital) و یو‌وی‌سی پارتنرز (UVC Partners). شیورتینو گفت: «ما پروکسیما را کاملاً اروپایی می‌دانیم و نه فقط آلمانی.»

پروکسیما دفتر مرکزی و آزمایشگاه خود را در مونیخ دارد، جایی که از مؤسسه فیزیک پلاسما ماکس پلانک (Max Planck Institute of Plasma Physics - IPP) جدا شد. اما این شرکت همچنین تیم‌هایی در مؤسسه پل شرر (Paul Scherrer Institute) سوئیس و مرکز همجوشی انرژی کالهم (Culham Centre for Fusion Energy)، آزمایشگاه ملی بریتانیا برای تحقیقات همجوشی در نزدیکی آکسفورد، دارد. خود شیورتینو، فیزیکدانی با اصالت ایتالیایی، در بریتانیا، سوئیس و سپس در ام‌آی‌تی (MIT) در ایالات متحده بر روی تحقیقات همجوشی کار کرده است. دلایل متعددی برای بازگشت او به اروپا وجود داشت، اما یکی از آن‌ها بازتاب احساسی است که سرمایه‌گذاران نیز بیان می‌کنند: «من اروپایی نسبتاً مغرور هستم و همیشه می‌خواستم فکر کنم آینده‌ای در این قاره وجود دارد که کسی باید آن را بسازد.»