محصول جدید استارتاپ Nucleus Genomics برای آزمایش ژنتیک جنین با هدف انتخاب ویژگی‌های پیچیده، جنجال‌آفرین شد

استارتاپ Nucleus Genomics، یک شرکت نوپای آزمایش ژنتیک که توسط کیان صادقی ۲۵ ساله تاسیس شده است، ابتدا در سال ۲۰۲۱ با هدف محاسبه خطر بیماری‌های خاص برای بیماران راه‌اندازی شد.

اما این شرکت برای سال‌ها با محصولاتی که ادعا می‌کنند ارتباط ژنتیک افراد را با مجموعه‌ای از مسائل پیچیده، از جمله ضریب هوشی (IQ) نشان می‌دهند، بحث‌برانگیز بوده است.

روز چهارشنبه، با اعلام محصول جدیدی به نام Nucleus Embryo از طریق توییتی که می‌گفت: «هر والدی می‌خواهد چیزی بیشتر از آنچه خودش داشته به فرزندانش بدهد. برای اولین بار در تاریخ بشر، Nucleus ابزار جدیدی به این تعهد اضافه می‌کند»، سطح جنجال را به شدت بالا برد.

Nucleus می‌گوید می‌تواند جنین‌های IVF (لقاح مصنوعی در آزمایشگاه) را نه تنها برای ژن‌های شناخته‌شده خاص که احتمال بالایی برای بیماری‌هایی مانند سرطان سینه دارند، بلکه برای ظاهر — جنسیت، قد، رنگ مو، رنگ چشم — و همچنین ضریب هوشی (IQ) و ویژگی‌های پیچیده سلامتی مانند اضطراب و ADHD آزمایش کند.

ویدیوی معرفی محصول شامل اسکرین‌شاتی از یک منوی مقایسه است. ایده این است که به والدین کمک کند کدام جنین‌ها را انتخاب و کدام‌ها را احتمالا کنار بگذارند.

آزمایش ژنتیک جنین امر بی‌سابقه‌ای نیست. پزشکان IVF می‌توانند جنین‌ها را برای ژن‌هایی که باعث بیماری‌هایی مانند سندرم داون می‌شوند، یا زمانی که والدین می‌دانند در معرض خطر بالای یک اختلال ژنتیکی خاص مانند فیبروز کیستیک هستند، آزمایش کنند.

اما کاری که Nucleus انجام می‌دهد دقیقا این نیست. یک سخنگوی شرکت می‌گوید این شرکت از «نمرات پلی‌ژنیک» (polygenic scores) بحث‌برانگیز برای تعیین «نتایج پیچیده ژنتیکی، مانند هوش و اضطراب» استفاده می‌کند.

بر اساس اعلام مؤسسه ملی تحقیقات ژنوم انسانی (National Human Genome Research Institute - NHGR)، نمرات پلی‌ژنیک تنها احتمال وقوع یک بیماری پیچیده خاص را محاسبه می‌کنند و این کار عمدتا در سطح جمعیت‌ها صورت می‌گیرد. NHGR می‌گوید: «نمره خطر پلی‌ژنیک تنها می‌تواند خطر نسبی یک بیماری را توضیح دهد.» این با کشف یک ژن خاص، مانند جهش ژن BRCA1 که به فرد «خطر مطلق ۶۰ تا ۸۰ درصدی سرطان سینه» می‌دهد، یکسان نیست.

دلیلی وجود دارد که پزشکان معمولا از چنین آزمایش‌هایی برای افراد استفاده نمی‌کنند. به گفته NHGR، «نمرات خطر پلی‌ژنیک هنوز به طور روتین توسط متخصصان سلامت استفاده نمی‌شوند زیرا هیچ دستورالعملی برای عمل وجود ندارد و محققان هنوز در حال بهبود نحوه تولید این نمرات هستند.»

Nucleus دفاع می‌کند که روش آن می‌تواند برای تعیین خطر فردی استفاده شود. سخنگوی این شرکت به مقاله‌ای در سال ۲۰۱۸ اشاره کرد که نویسندگان آن گفته بودند روش‌های معتبری را برای پنج بیماری شایع توسعه داده‌اند: بیماری عروق کرونر، فیبریلاسیون دهلیزی، دیابت نوع ۲، بیماری التهابی روده و سرطان سینه.

این مقاله به غربالگری‌ها برای کمک به افراد در تصمیم‌گیری‌های مربوط به سبک زندگی یا درمانی، مشابه مفهوم اولیه Nucleus، توصیه می‌کرد.

توییت روز چهارشنبه به والدین وعده می‌داد که Nucleus می‌تواند به آن‌ها در ایجاد «نوزادان طراح» (designer babies) کمک کند. این توییت اکنون بیش از ۴ میلیون بار دیده شده و صدها نظر دریافت کرده است که بسیاری از آن‌ها یا عدم باور به کارکرد وعده‌داده شده یا وحشت از این ایده را بیان می‌کنند.

یک سرمایه‌گذار خطرپذیر (VC) نیز در این بحث اظهار نظر کرده و گفته است: «می‌خواستم چیزی مثل 'نوح، کشتی را بیاور' بنویسم، اما صادقانه بگویم واقعیت این موضوع حالم را خیلی بد می‌کند.»

Nucleus قبلا نیز چنین جنجال‌هایی را تجربه کرده است، همانطور که تک‌کرانچ (TechCrunch) پیش از این گزارش داده بود، زمانی که اوایل سال جاری سرمایه‌گذاری سری A به مبلغ ۱۴ میلیون دلار خود را اعلام کرد. این استارتاپ توسط Founders Fund، 776 (متعلق به الکسیس اوهانیان)، و سرمایه‌گذاران فرشته از جمله آدریان آون (مدیرعامل Forward Health)، برنت ساندرز (مدیرعامل سابق Allergan) و ماتئو فرانچسکی (مدیرعامل Eight Sleep) حمایت می‌شود.

سال گذشته، صادقی محصول Nucleus IQ را راه‌اندازی کرد که قرار است به کاربران بگوید ژنتیک آن‌ها چقدر بر هوش تاثیر می‌گذارد. این محصول توسط برخی منتقدان به عنوان «علم بد و تجارت بزرگ» مورد حمله قرار گرفت. صادقی دفاع طولانی از روش‌شناسی شرکت خود منتشر کرد.

با این حال، گفتن به بزرگسالان که از نظر ژنتیکی باهوش هستند یک چیز است. به والدین IVF گفتن که می‌توانند ظاهر و سایر ویژگی‌های پیچیده فرزندانشان را انتخاب کنند، بسیاری استدلال خواهند کرد که چیز دیگری است.

وال استریت ژورنال (The Wall Street Journal) گزارش می‌دهد که Nucleus در حال حاضر خود این آزمایش‌ها را از طریق آزمایشگاه‌های شریک IVF انجام نمی‌دهد. این شرکت با Genomic Prediction که با کلینیک‌های IVF همکاری می‌کند، شریک شده است. یکی از مدیران Genomic به وال استریت ژورنال گفته است که بسیاری از والدین درخواست آزمایش‌های هوش را دارند، اما این شرکت آن را ارائه نمی‌دهد. والدین می‌توانند در صورت تمایل اطلاعات داده‌های ژنتیکی خود را داوطلبانه به Nucleus آپلود کنند.

یا، همانطور که صادقی در ویدیوی معرفی محصول خطاب به والدینی که قصد فرزندآوری دارند گفت: «نه خیلی وقت پیش، IVF-1 ترس و انگ 'نوزادان لوله‌آزمایشگاهی' را برانگیخت. آنچه زمانی بحث‌برانگیز بود، اکنون یک رویه روزمره است. همین امر در مورد بهینه‌سازی ژنتیکی نیز صادق است. این فناوری اکنون اینجاست و برای ماندن آمده است.»